Expositie
Een Fenomeen in Veere
Hendrik Willem van Loon (1882 – 1944)
Vanaf zaterdag 9 oktober presenteert Museum Veere in locatie stadhuis de tentoonstelling Een Fenomeen in Veere: Hendrik Willem van Loon (1882 – 1944). De tentoonstelling is voor bezoekers open vanaf zondag 10 oktober.
Van Loon heeft in de jaren ’20, 30 en ’40 carrière gemaakt in de Verenigde Staten. Als journalist, columnist, schrijver, tekenaar en radiocommentator groeide hij uit tot een celebrity die beroemdheden als de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt, wetenschapper Albert Einstein en de schrijvers Thomas Mann en Stefan Zweig tot zijn omvangrijke vriendenkring rekende.
Hendrik Willem Van Loon circa 1928 (Nationaal Archief, Collectie Spaarnestad)
Van Loon werd geboren in een welgesteld middenstandsgezin in het centrum van Rotterdam. Zijn levenslange fascinatie voor plaatsgenoot Desiderius Erasmus ontstond er toen hij als kleuter elke dag wachtte tot de eerbiedwaardige humanist zijn bladzijde zou omslaan. In 1990 verhuisde het gezin naar Den Haag. Twaalf jaar later – Van Loon was toen twintig jaar – vertrok hij naar de Verenigde Staten.
Na een geschiedenisstudie werd Van Loon in 1905 journalist bij Associated Press. Zijn stukken, o.a. indringende verslagen van de strijd om Antwerpen begin oktober 1914, verschenen ook in vele kranten in ons land.
Hij brak in 1921 door in de VS, nu precies honderd jaar geleden, met het door hem zelf rijk geïllustreerde ‘The Story of Mankind’. De ruim veertig boeken die volgden – meest door hemzelf met tientallen tekeningen verluchte populairwetenschappelijke overzichtswerken over geschiedenis, kunst en geografie – waren bestsellers die in enorme oplagen en in vele vertalingen werden uitgegeven.
Van Loon had een getroebleerde relatie met zijn geboorteland. Enerzijds droeg hij zijn liefde voor Nederland en haar rijke historie met verve uit in zijn boeken. Hij poogde zijn mede-Amerikanen ‘Dutch-conscious’ te maken, ‘Nederland-bewust’. Anderzijds voelde hij zich miskend zijn landgenoten. Vooral door academische historici – ‘fossielen uit de universiteitssteden’ – die zich denigrerend uitlieten over zijn missie: de gewone man besef van kunst en cultuur bij te brengen en zo ‘de wereld een beetje menselijker te maken’.
Het liefst streek hij op zijn reizen naar Europa neer in Veere. Aan dat ‘kleinste en meest verlaten stadje op het meest afgelegen eiland van Nederland’ waar ‘de rust van de bomen druipt’ had hij zijn hart verpand. Hij woonde er van 1928 tot 1932 en werd er legendarisch.
De bijna twee meter lange en 140 kg zware flamboyante Amerikaan met zijn onorthodoxe levensstijl was een man van het grote gebaar. Hij haalde wereldberoemde figuren naar Veere, zoals de Australische oceaanvlieger Charles Kingsford Smith‘ en miss America’ Edna Peters. En organiseerde een hardzeilrace voor de Veerse vissers, die sinds 1994 weer elk jaar gehouden wordt. De Van Loon hardzeilrace is een begrip in platbodem zeilend Nederland.
Van Loon zoekt in 1928 zijn toevlucht in Veere. Teckel Noodle trekt de kar.: (Zeeuws Archief, collectie KZGW, Zelandia Illustrata-III, nr. 1521.1)
Terug in de VS waarschuwde Van Loon zijn Amerikaanse landgenoten al in 1933 voor de gevaren van nazi-Duitsland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog organiseerde hij het Queen Wilhelmina Fund dat fondsen wierf voor gestrande Nederlanders. Hij onderhield een speciale vriendschapsband met prinses Juliana en sprak bezet Nederland moed in via de kortegolfzender WRUL als Oom Henk. President Roosevelt noemde Van Loon na zijn overlijden in maart 1944 ‘my true and trusted friend’.
Museum Veere laat in de griffie- en de burgemeesterskamer van Van Loons geliefde Veerse stadhuis zien hoe Van Loon uitgroeide tot een fenomeen en wat Veere voor hem betekende en vice versa.
Tentoonstelling Een Fenomeen in Veere: Hendrik Willem van Loon (1882 – 1944)
Van 10 oktober 2021 t/m 6 november 2022
Museum Veere locatie stadhuis